Οδύσσεια και Φιλοσοφία
“Τι είναι όλοι αυτοί οι παράξενοι τόποι όπου περιπλανιέται ο Οδυσσέας;”
“Ποια είναι η σημασία των αλλόκοτων πλασμάτων που συναντά;”
“Τι είναι αυτό που απασχολεί τους αρχαίους, τι θέλουν να πουν
και πώς αυτό κωδικοποιείται στον μύθο;”
“Μπορεί το νόημα της Οδύσσειας να μας βοηθήσει να καταλάβουμε
ποια είναι η ουσία του ανθρώπου και ποιος είναι ο ρόλος μας στη σύγχρονη κοινωνία;”
Στόχος μας είναι να κατανοήσουν οι μαθητές κάθε βαθμίδας τη λογική των μύθων και ειδικά της Οδύσσειας, αλλά και να απολαύσουν ολόκληρη την περιπέτεια του Οδυσσέα μέσα από ένα πρωτότυπο animation. Εξηγούμε τον τρόπο σκέψης των αρχαίων με απλή γλώσσα και προσαρμοσμένα σε κάθε ηλικία.
Περιεχόμενα παρουσίασης
Εισαγωγή στη λογική των μύθων και ένα παιχνίδι γνώσεων
Ο ρόλος και η σημασία των τεράτων στην αρχαία ελληνική μυθολογία.
Η εστίαση πολλών μύθων στη γεωργία και την τεχνική.
Η αντίληψη για τον άνθρωπο στην Οδύσσεια.
Η τεχνική της περιγραφής του ανθρώπινου μέσα από το ταξίδι στο μη ανθρώπινο.
Ονόματα που φανερώνουν σημαντικά νοήματα.
Η ειδική σημασία του κάθε σταθμού και οι κρίσιμοι κόμβοι.
Αναδεικνύεται η λογική συνοχή της Οδύσσειας σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Η ανάλυση και ερμηνεία γίνονται μέσα στο πλαίσιο των ιδεών και των παραστάσεων του ακροατή της εποχής των αοιδών και των ραψωδών, δηλαδή χωρίς αναχρονισμούς. Οι μαθητές καθοδηγούνται με τη βοήθεια του αφηγητή να ανιχνεύσουν πίσω από την περιπετειώδη δράση τον νοηματικό πυρήνα που καθορίζει όχι μόνο το περιεχόμενο, αλλά και τη σειρά των σταθμών του Οδυσσέα.
Στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές αντιλαμβάνονται γιατί στην αρχαιότητα το ομηρικό έπος ήταν βασικό στοιχείο της παιδείας και γιατί διατηρεί διαχρονικά τη σπουδαιότητά του.
Αφήγηση και προβολή της Οδύσσειας
Οι μαθητές ακούν και βλέπουν όλο το περιπετειώδες ταξίδι του Οδυσσέα μέσα από μια αφήγηση που υποστηρίζεται από ένα πρωτότυπο animation το οποίο δημιουργήσαμε αποκλειστικά για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα “Οδύσσεια και Φιλοσοφία”. Καθώς τα παιδιά αφήνονται στη ροή και την ατμόσφαιρα του έπους, για πρώτη φορά έχουν τη δυνατότητα να δουν τον μύθο υπό το πρίσμα της ενιαίας λογικής που διέπει την Οδύσσεια. Αυτή τη φορά το ταξίδι του Οδυσσέα, το έπος που συνέθεσαν διαδοχικές γενεές αοιδών, προβάλλει στα μάτια των μαθητών κυρίως ως μια πανάρχαια απόπειρα να προσδιοριστεί το τι είναι ο άνθρωπος.
Διάδραση μαθητών
Παιχνίδι ομαδικής αναπαράστασης (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό και Γυμνάσιο)
Οι μαθητές σχηματίζουν ομάδες για ένα παιχνίδι με θέμα τους σταθμούς του Οδυσσέα επιστρατεύοντας τη φαντασία και τις αναπαραστατικές τους ικανότητες. Μέσα από το παιχνίδι αναπτύσσεται η συνεργασία, η φαντασία και αφομοιώνεται η Οδύσσεια βιωματικά.
ή
Φιλοσοφική συζήτηση εμβάθυνσης (Γυμνάσιο και Λύκειο)
Οι μαθητές με τη βοήθεια του συντονιστή εμπλέκονται σε μια φιλοσοφική συζήτηση βαθύτερης διερεύνησης των νοημάτων της Οδύσσειας και σύνδεσής τους με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Η συζήτηση γίνεται με απλή γλώσσα, προσαρμοσμένη στα ηλικιακά δεδομένα των μαθητών και αναπτύσσεται πάνω σε δύο βασικούς άξονες:
1. Τι είναι ο άνθρωπος, ποια είναι η ουσιώδης διαφορά του από τα άλλα ζώα, ποια είναι η ιδιαίτερη σχέση του ανθρώπου με τη φύση;
2. Τι είναι προσωπικότητα, υπό ποιες προϋποθέσεις ο άνθρωπος γίνεται προσωπικότητα, ποιος ο ρόλος μας στη σύγχρονη κοινωνία;
Η σωκρατική ειρωνεία και η μαιευτική, ο πλατωνικός μύθος και ο αριστοτελικός ορισμός παρουσιάζονται στην πράξη ως τρόποι φιλοσοφικής διερεύνησης και έκθεσης απόψεων, όχι ως θεωρητικό μάθημα-διάλεξη, αλλά ενταγμένοι λειτουργικά στη φυσική ροή της συζήτησης.
Μια πρωτότυπη εκπαιδευτική επίσκεψη που συνδυάζει
τη Διεπιστημονική γνώση με την Ψυχαγωγία.
Μαθησιακά οφέλη
Συγκέντρωση στον λόγο
Η εκπαιδευτική παράσταση προσφέρει μια δυναμική ισορροπία ανάμεσα στην αφήγηση και την κινούμενη εικόνα, αλλά με σαφή κυριαρχία της αφήγησης. Στόχος είναι η ενίσχυση της ικανότητας της ακροαματικής παρακολούθησης του λόγου και η κίνηση της φαντασίας με την υποβοήθηση της κινούμενης εικόνας. Η Οδύσσεια παρουσιάζεται μέσω προβολής, αλλά οι εικόνες που αναπαριστούν τους σταθμούς του Οδυσσέα έχουν περιορισμένη κίνηση, εκτός ορισμένων σκηνών με περισσότερη δράση. Οι πιο πολλές σκηνές έχουν σχεδιαστεί με τόση κίνηση, ώστε να είναι ζωντανές, να κινούν το ενδιαφέρον στο μάτι του ακροατή-θεατή, αλλά η κατανόηση της εξέλιξης της ιστορίας να εξαρτάται πρωτίστως από τη συγκέντρωση στην αφήγηση.
Γνωριμία με τη Διεπιστημονική Μέθοδο
Οι μαθητές παρακολουθούν τη διεπιστημονική προσέγγιση της Οδύσσειας και βλέπουν στην πράξη ότι μόνο με τη συνδρομή μιας ομάδας επιστημών—της φιλοσοφίας, της ανθρωπολογίας, της ιστορίας, της φιλολογίας και της ψυχολογίας—μπορούν να οδηγηθούν στην ουσιαστική κατανόηση του ομηρικού έπους.
Ανάπτυξη γνώσεων πέραν της βάσης του αναλυτικού προγράμματος
Η εκπαιδευτική επίσκεψη είναι σχεδιασμένη έτσι, ώστε:
α) να προσφέρει ουσιαστικές γνώσεις για την Οδύσσεια, τον τρόπο σκέψης και έκφρασης των αρχαίων Ελλήνων
β) να λειτουργεί είτε ως προετοιμασία για την Οδύσσεια είτε ως ανακεφαλαίωση (για τη Γ΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού και την Α΄ Γυμνασίου)
γ) να καλύπτει πλήρως τη διδασκαλία των έξι ενοτήτων της Οδύσσειας στη Γ΄ Δημοτικού
δ) να τέμνεται με γνωστικά αντικείμενα όλων των τάξεων του Λυκείου: αρχαιογνωσία (Αρχαία και Ιστορία της Α΄), φιλοσοφία της κλασσικής αρχαιότητας (Αρχαία της Γ΄ Ανθρ.), σύγχρονη φιλοσοφία (Αρχές Φιλοσοφίας της Β΄) ανθρωπολογία και κοινωνιολογία (Πολιτική παιδεία της Α΄ και Ν. Γλώσσα της Α΄, Β΄και Γ΄)
ε) να δίνει μια ευκαιρία επαναγνωριμίας με την Οδύσσεια για τους μαθητές όλων των τάξεων—μια Οδύσσεια που δεν έχει πια υποχρεωτικό χαρακτήρα και φόρτο εργασιών—, ειδικά για τη Γ΄ Γυμνασίου και το Λύκειο, όπου η ηλικιακή και κοινωνική ωριμότητα των μαθητών επιτρέπει να κατανοήσουν βαθύτερα τα νοήματα και τον λόγο που οι αρχαίοι θεωρούσαν την Οδύσσεια «σχολείο».
Κοινωνικές δεξιότητες και σύγχρονος κοινωνικός προβληματισμός
Το ομαδικό παιχνίδι αναπτύσσει την οργανωτικότητα και την ικανότητα συνεργασίας για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού. Η εμπειρία του φιλοσοφικού διαλόγου βοηθά τους μαθητές να μάθουν να συζητούν ταυτόχρονα με μεγάλο αριθμό συνομιλητών (σύγκριση θέσεων: διάκριση, κοινός τόπος και αντίθεση), να καταλάβουν τις δυσκολίες και τους τρόπους υπέρβασής τους και να αναπτύξουν την ικανότητα να διαμορφώνουν επιχειρήματα. Οι μαθητές εισέρχονται στην προβληματική του τι είναι κοινωνία και ποιος είναι ο ρόλος μας στον σύγχρονο κόσμο—μια θεματική που διαπερνά σαν κόκκινη γραμμή όλα τα θέματα της Νεοελληνικής Γλωσσας (ειδικά στο Λύκειο)—και δείχνει τη σύνδεση της θεωρητικής και πρακτικής πλευράς της Φιλοσοφίας στην κοινωνική ζωή.
Κλασική φιλοσοφική παιδεία
Στο πλαίσιο της φιλοσοφικής συζήτησης με επίκεντρο τον προσδιορισμό της ουσίας του ανθρώπου (Γυμνάσιο-Λύκειο), οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τις μεθόδους του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, δηλαδή με τις βάσεις της κλασικής αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας.
Υπεύθυνος προγράμματος
Μιχάλης Χονδροκούκης
Δρ. Φιλοσοφίας του ΑΠΘ με ειδίκευση στην προσωκρατική σκέψη
“Η ιδέα για την ΟΔΥΣΣΕΙΑ μορφοποιήθηκε στο μυαλό μου προοδευτικά υπό την πίεση δύο προβλημάτων που επιδεινώνονται με τον χρόνο και με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος κάθε ευσυνείδητος εκπαιδευτικός-παιδαγωγός:
αφενός της ανάγκης που ανακύπτει κάθε νέα σχολική χρονια για την επιλογή ενός ποιοτικού εκπαιδευτικού προγράμματος ή επίσκεψης για τους μαθητές και αφετέρου της ανάγκης υπέρβασης των περιορισμών του αναλυτικού προγράμματος, της ανάγκης ανοίγματος των πνευματικών οριζόντων των νέων παιδιών μέσα από τη ζωντανή αλληλεπίδραση και τη διεπιστημονική μέθοδο που δεν χωρούν στα κουτάκια των διαγωνισμάτων.”
Ο Μιχάλης Χονδροκούκης είναι απόφοιτος του ΦΠΨ του ΕΚΠΑ με κατεύθυνση Φιλοσοφίας. Έκανε μεταπτυχιακό στην Ιστορία της Φιλοσοφίας και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μετάβαση από τον Μύθο στον Λόγο, από τη σκέψη με εικόνες στη σκέψη με έννοιες, δηλαδή με την ανάπτυξη της συνείδησης κατά το πέρασμα από τα ομηρικά και ησιόδεια έπη στην εμφάνιση της φιλοσοφίας και της επιστήμης στους πρώτους φιλοσόφους της Ιωνίας.
Στο πλαίσιο Διδακτορικής Διατριβής μελέτησε τη σχέση Φιλοσοφίας, Επιστήμης και Θρησκείας στην αρχαϊκή σκέψη με επίκεντρο τη συνύφανσή τους στο έργο του Εμπεδοκλή. Είναι μέλος της International Association for Presocratic Studies και ως ανεξάρτητος μελετητής συμμετείχε ως ομιλητής στο 7ο διεθνές συνέδριο IAPS7 με την εργασία «Empedoclean Acosmia: the dubious idea of the “four concentric spheres” and some related eschatological misinterpretations» και στο 7ο Πανελλήνιο συνέδριο του τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης με την εργασία «Στερεοτυπικές σχηματοποιήσεις στην Ιστορία της αρχαιοελληνικής Φιλοσοφίας».
Για είκοσι χρόνια δίδαξε σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και του Λυκείου. Το 2023 διδάσκει στο Πολυτεχνείο Κρήτης στο πλαίσιο εντεταλμένης διδασκαλίας για το χειμενινό εξάμηνο τα μαθήματα “Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης” και “Τέχνη και Τεχνολογία”.
Παράλληλα με την επιστημονική μελέτη και διδασκαλία έχει στραφεί και προς τη δημιουργία καινοτόμων εκπαιδευτικών μεθόδων και προγραμμάτων, που συνδυάζουν τη γνώση με την ψυχαγωγία.
Τεχνικές πληροφορίες
Περισσότερες κινηματογραφικές αίθουσες που φιλοξενούν το πρόγραμμα "ΟΔΥΣΣΕΙΑ και ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ" σύντομα θα συμπληρωθούν, για να εξυπηρετήσουμε καλύτερα τις περιοχές της Αθήνας.
Στα Χανιά το πρόγραμμα θα παρουσιάζεται μόνο τις Τετάρτες για τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο στην κινηματογραφική αίθουσα του πολυχώρου ψυχαγωγίας Mega Place.
Σε άλλες πόλεις η ΟΔΥΣΣΕΙΑ θα παρουσιαστεί από τον Φεβρουάριο μετά από επικοινωνία.
Βαθμίδες και Τάξεις
Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο.
Ο βαθμός εμβάθυνσης και η γλώσσα προσαρμόζεται στην ηλικία των μαθητών.
Χρονική διάρκεια
Δύο ώρες
Χώροι επίσκεψης
Νέα Σμύρνη
Σπόρτιγνκ Digital Cinema
Κ. Παλαιολόγου 18
Δάφνη-Υμηττός
ΝΑΝΑ Cinemax
Λ. Βουλιαγμένης 179 (ΜΕΤΡΟ Αγ. Ιωάννης)
Κέντρο Αθήνας
ΝΙΡΒΑΝΑ Cinemax
Λ. Αλεξάνδρας
Βόρεια προάστια
ΚΗΦΙΣΙΑ Cinemax
Δροσίνη 16
Αγ. Ανάργυροι
Μαρία Έλενα/Οναρ Digital Cinema Αγ. Παρασκευής 40
Πειραιάς
ΣΙΝΕΑΚ
Καραΐσκου 102, (πλατεία Κοραή)
Αριθμός μαθητών
Από δύο τμήματα (40 μαθητές) και άνω, έως όλη η σχολική μονάδα
Κόστος
8€ ανά μαθητή
Η τιμή αναπροσαρμόζεται σε συνάρτηση με:
α) τον αριθμό των συμμετεχόντων
β) την ανάγκη μετάβασης σε πόλη εκτός Αθήνας
Επικοινωνία
Επιστήμη-Παιδεία-Ψυχαγωγία
“Οδύσσεια και Φιλοσοφία”
Μια πρωτότυπη εκπαιδευτική επίσκεψη με πολλαπλά οφέλη για μαθητές και εκπαιδευτικούς.